Η βιωματική κατασκευή των γραμμάτων μέσα απο εναλλακτικούς τρόπους πέρα απο τη γραφή είναι απαραίτητη. Για τα παιδιά που μόλις μαθαίνουν τα γράμματα αλλά και για τα μεγαλύτερα παιδιά που αντιμετωπίζουν μαθησιακές δυσκολίες και δυσκολεύονται στον ορθό σχηματισμό των γραμμάτων ο δρόμος είναι η "εμπειρία". Εμπειρία σημαίνει ότι συμμετέχουν περισσότερες αισθήσεις και ότι "εγώ συμμετέχω πιο ενεργά σε αυτό που φτιάχνω". Αυτό σημαίνει ότι η διαδικασία αποτυπώνεται καλύτερα και η πρόσληψη πληροφοριών είναι πιο ολοκληρωμένη.
Μια άσκηση-παιχνίδι που μπορεί να γίνει με πέτρες και βότσαλα απο τη παραλία είναι: "Να χτίσουμε τα γράμματα"!
Υλικά: βότσαλα παραλίας
Άσκηση-Παιχνίδι: Με τις πετρούλες που έχουμε μαζέψει προτρέπουμε το παιδί να σχηματίσει γράμματα που γνωρίζει. Προσπαθούμε η φορά σχηματισμού να είναι ορθή* πχ. για το /ο/ να είναι αριστερόστροφη και να φτιάξει μόνο του όσα γράμματα μπορεί.
Διάφορες παραλλαγές που θα κάνουν το παιχνίδι πιο ενδιαφέρον αλλά και παιδαγωγικά πιο αποτελεσματικό είναι:
Να σχηματίσετε το μισό γράμμα, να του πείτε ποιο είναι και να ζητήσετε να το ολοκληρώσει.
Να σχηματίσετε το μισό γράμμα, να ρωτήσετε ποιο θα μπορούσε να είναι και να το ολοκληρώσει.
Να σχηματίσετε έναν κύκλο και να ζητήσετε να συνεχίσει το παιδί με τις πέτρες για να φτιάξει το /α/, το /δ/, το /ρ/, το /σ/. Κάνοντας αυτό επισημάνετε τις διαφορές μεταξύ τους δηλ. "Είδες, το /σ/ θέλει μια γραμμούλα προς τα δεξιά και το /ρ/ μια γραμμούλα προς τα κάτω"! ή "Το /δ/ είναι πιο ψηλό απο όλα!
Βασικά tips: Πρόκειται για ένα παιχνίδι που σκοπό έχει να εσωτερικευτεί αποτελεσματικότερα ο σχηματισμός των γραμμάτων. Αυτοσχεδιάστε και βάλτε όσο το δυνατόν περισσότερες παραλλαγές θέλετε. Η διάρκεια θα είναι όσο το παιδί ανταποκρίνεται. Ειδικά για παιδιά που δυσκολεύονται μπορεί να είναι και μόνο ένα γράμμα κάθε φορά.
Απευθύνεται: Σε παιδιά Νηπιαγωγείου που μαθαίνουν τα γράμματα, στις πρώτες τάξεις του δημοτικού και ιδιαίτερα σε παιδιά σχολικής ηλικίας με μαθησιακές δυσκολίες για ενίσχυση στη δημιουργία των γραμμάτων. Γίνεται απο γονείς, εκπαιδευτικούς και θεραπευτές.
Άσπα Μητρακάκη
Ειδική Παιδαγωγός - Κοινωνική Ανθρωπολόγος
ειδικευμένη στην αντιμετώπιση μαθησιακών δυσκολίων/δυσλεξίας
email: amitrakaki@gmail.com
______________________________________________
ΑΝΑΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ ΑΠΟ ΤΟ ΙΣΤΟΛΟΓΙΟ ΤΗΣ κ. ΜΗΤΡΑΚΑΚΗ
http://dyslexiaathome.blogspot.gr/2012/07/blog-post_17.html
στο οποίο οι γονείς μπορούν να βρουν πλούσιο υλικό για πολλά ακόμη θέματα μαθησιακών δυσκολιών που τους απασχολούν.
ΣΧΟΛΙΑ ΔΙΚΟΥ ΜΑΣ ΙΣΤΟΛΟΓΙΟΥ
* Ποια είναι η σωστή φορά κατασκευής των γραμμάτων; Η βασική αρχή της κατασκευής τους ειδικά για την πρώτη δημοτικού ακολουθεί τον κανόνα από πάνω προς τα κάτω και από αριστερά προς τα δεξιά.
Επίσης: Αντί για πετρούλες μπορούμε να κατασκευάσουμε το γράμμα από ένα χαρακτηριστικό υλικό και που το όνομά του να θυμίζει στο παιδί το γράμμα που εκείνη τη στιγμή κατασκευάζει. Συγκεκριμένα προτείνουμε τα εξής υλικά ανά γράμμα:
Α αμύγδαλα ή αρακάς (σε μορφή ξηρού καρπού)
Β βότσαλα ή βίδες (ζυμαρικό) ή βελουτέ χαρτί ή βαμπάκι
Γ γαρίφαλα (μπαχαρικό) ή γαριδάκια
Δ ξερό δυόσμο ή φύλλα δάφνης ή δεντρολίβανο ή δέρμα ή δαμάσκηνα
Ε ελιές ή εφημερίδα
Ζ ζάχαρη ή ζυμάρι
Η ηλιόσποροι
Θ θυμάρι
Ι σταγόνες από ιώδιο ή ινδική καρύδα ή φύλλα ιτιάς
Κ καραμέλες ή ξυλάκια κανέλας ή καρύδια ή κουμπιά ή κουλουράκι ή καπάκια ή καλαμπόκι ή σπόροι καφέ
Λ λουλούδια (φρέσκα ή αποξηραμένα) ή φλούδες λεμονιού
Μ μακαρόνια (μακαρονάκι) ή μαστίχα (σε μικρά κομματάκια)
Ν νάιλον (κομμάτια) ή νιφάδες (πχ καλαμποκιού, ρυζιού κλπ)
Ξ ξύσματα μολυβιού ή ξύλο (σε μικρά κομματάκια)
Ο όστρακα ή όσπρια ή … οδοντόκρεμα…
Π φλούδα πορτοκαλιού ή πασατέμπο ή ποπ κορν ή σπόρους πιπεριού ή πατατάκια
Ρ ρύζι ή ρεβίθια ή ρίγανη ή ροκανίδι
Σ σοκολατάκια ή συνδετηράκια ή σχοινί ή σύρμα ή σιτάρι ή στραγάλια ή σταφίδες
Τ τραχανάς ή τορτελίνια
Υ ύφασμα ή υαλοβάμβακας
Φ φακές ή φασόλια
Χ χαρτοπετσέτες ή χυλοπίτες ή χαμομήλι ή δύο χάρακες ή χουρμάδες
Ψ ψωμί (μπαλίτσες ή μπουκίτσες ή και ψίχουλα)
Ω Δε βρήκαμε κατάλληλο υλικό - εκτός και βάλουμε "ώκιμο", δηλαδή βασιλικό! Ή αν βρούμε αρκετές ωτασπίδες…
Με τα υλικά αυτά μπορούμε να δημιουργήσουμε ένα μικρό εργαστήρια της κυρίας Αλφαβήτας. Να συγκεντρώσουμε δηλαδή τα υλικά σε βαζάκια και να βάλουμε στο καθένα το όνομα του υλικού που περιέχει ή το πρώτο γράμμα του ονόματος (κεφαλαίο και πεζό)
Εκτός από το χτίσιμο των γραμμάτων μπορούμε να εφαρμόσουμε και τη μέθοδο της "χαρακτικής". Πχ να πάρουμε ένα πιατάκι με αλεύρι και να χαράξουμε με το δάχτυλο το γράμμα άλφα ή ακόμη καλύτερα πάμε στην παραλία και γράφουμε το άλφα πάνω στην άμμο. Όμοια μπορούμε να "χαράξουμε" το ζήτα σε ζάχαρη, το χι σε χώμα, το γάμα σε γιαούρτι, το βήτα σε βούτυρο κλπ. Το σημαντικό είναι τα παιδιά να παίζουν και να διασκεδάζουμε με κάθε καινούργιο γραμματάκι! Μάλιστα καλό είναι να τα καλούμε να ανακαλύψουν μόνα τους τι ταιριάζει σε κάθε γράμμα και όχι να τους φέρνουμε έτοιμο το υλικό και να τα βάζουμε να γράψουν... Έτσι το παιδί μπαίνει στη διαδικασία να αναζητήσει την πρώτη φωνή της λέξης ανάμεσα στο λεξιλόγιο που κατέχει και με την ευκαιρία να σημειώσουμε ότι οι "φωνές" δεν είναι ταυτόσημη έννοια με τα γράμματα της αλφαβήτας - μια ματιά στην καινούργια γραμματικής των μεγάλων τάξεων μπορεί να μας βοηθήσει...
Το εργαστήριο της αλφαβήτας μπορεί να εμπλουτιστεί και με ένα ράφι για χρώματα: ασημί (άσπρο), βυσσινί (βεραμάν), γαλάζιο, δαμασκηνί, ερυθρό (εκρού), ζαχαρί (ζαφειρί) , ηχόχρωμα!!! (και εξηγούμε πως δεν υπάρχει χρώμα από ήτα γιατί αυτό το γράμμα θέλει να το ακούνε και όχι να το βλέπουν!!!), θαλασσί, ιώδες (ιβουάρ), κίτρινο (καφετί), λαδί (λεμονί, λευκό), μαύρο, νερό!!! (κι εξηγούμε πως το χρώμα αυτό είναι διάφανο!!!), ξανθό, ολόλευκο, πράσινο, ροζ, σταχτί, τιρκουάζ, υπόλευκος, φούξια, χρυσαφί, ψ...... (Εδώ κολλήσαμε, ολόκληρο Μπαμπινιώτη ψάξαμε αλλά πουθενά χρώμα από ψι. Μόνο με τη φαντασία μας μπορούμε να ξεπεράσουμε αυτόν το σκόπελο και να συμπληρώσουμε το χρωματολόγιο της κυρίας αλφαβήτας ή βάζοντας στο βαζάκι του ψι μερικές ψηφίδες διαφόρων χρωμάτων, ή ψυχρά χρώματα - δηλαδή μπλε, πράσινο, ροζ, μοβ, φούξια - ή ακόμη σε πιο προωθημένη εκδοχή θα μπορούσαμε να μιλήσουμε και για την ψυχεδέλεια στην τέχνη, δηλαδή τα έντονα και λαμπερά χρώματα πολύπλοκων σχεδίων. Η δική μας προτίμηση είναι να χρησιμοποιήσουμε τον όρο ψυχρά χρώματα και αντίστοιχα μπορούμε στο ζήτα να αξιοποιήσουμε τον όρο ζεστά χρώματα - δηλαδή κόκκινο, πορτοκαλί, κίτρινο, καφέ). Και για το ωμέγα; Φυσικά το χρώμα της ώχρας! Με αυτή την παλέτα χρωμάτων μπορούμε να ζωγραφίσουμε το κάθε γράμμα με ταιριαστό χρώμα και ταυτόχρονα να εμπεδώσουν τα παιδιά όχι μόνο τα βασικά χρώματα αλλά και διάφορες ενδιάμεσες αποχρώσεις και ταυτόχρονα να ασκηθούν σε λεκτικούς τρόπους απόδοσής τους.
http://protaki.blogspot.gr/2008/11/blog-post_29.html
Με το μικρό μας καραβάκι σαλπάραμε την Παρασκευή για ένα νέο λιμάνι, το λιμάνι του Η και του η. Το λιμάνι του ήλιου. Όχι πως δεν το ξέραμε κιόλας αυτό το γραμματάκι, με την καινούρια μέθοδο αλλά και τα νέα προγράμματα της Προσχολικής Αγωγής, τα Πρωτάκια γνωρίζουν ή πιο σωστά: αναγνωρίζουν, όλα σχεδόν τα γραμματάκια. Άλλο όμως αυτό και άλλο η κατάκτηση του μηχανισμού της ανάγνωσης.
Έτσι στο χτεσινό μας μάθημα πραγματοποιήσαμε την επίσημη επίσκεψη στο Η και η με πολλές παράλληλες δραστηριότητες για εμπέδωση και εξάσκηση. Μία από αυτές και η κατασκευή του γράμματος που παρουσιάζει αρκετές δυσκολίες στην πεζή του μορφή για τα χεράκια των μικρών.
Πέρα από τις κλασσικές προσεγγίσεις, γραφή στον αέρα, γραφή στο τετράδιο και πλάσιμο του γράμματος με πλαστελίνη, δουλέψαμε και με ένα υλικό που η πρώτη του φωνούλα είναι το η. Με ηλιόσπορους:
Η εργασία μας έδωσε την ευκαιρία και για ομαδοσυνεργατική μορφή διδασκαλίας, σημαντική διάσταση της νέας παιδαγωγικής που εφαρμόζει σήμερα το σχολείο.
Η τάξη μας, όπως έχουμε ξαναπεί, έχει χωριστεί από τις πρώτες κιόλας μέρες σε μικρές ομάδες. Η σύνθεση των ομάδων στηρίζεται σε πολλές παραμέτρους και ανάλογα με τις αλλαγές που παρατηρεί ο δάσκαλος αλλάζει κατά διαστήματα. Να τονίσουμε ότι όταν λέμε ομάδα, δεν εννοούμε πως απλά και μόνο τα παιδιά κάνουν όλα μαζί κάτι. Με αργά και σταθερά βήματα τα παιδιά εισάγονται στη διαδικασία της συνεργασίας με τα άλλα μέλη της ομάδας, στην τήρηση κανόνων, στην ανάληψη ρόλων κλπ. Βασική προϋπόθεση αποτελεί η ανάπτυξη της ικανότητας των παιδιών για αυτοσυντονισμό. Ένα από τα μέλη της ομάδας αναλαμβάνει χρέη συντονιστή (αρχηγού) και φροντίζει σε συνεργασία με το δάσκαλο να εκτελεί η ομάδα του με τον καλύτερο δυνατό τρόπο τις δραστηριότητες που κάθε φορά ανατίθενται. Άλλο παιδί έχει το ρόλο του ταχυδρόμου, μεταφέροντας από και προς το δάσκαλο διάφορα υλικά. Άλλος έχει το ρόλο του εκφωνητή σε απαντήσεις που καλείται η ομάδα να δώσει και άλλο του γραμματέα που πρέπει να γράψει κάτι εκ μέρους όλης της ομάδας. Στόχος είναι όλα τα παιδιά να εκπαιδεύονται σε όλους τους ρόλους και όχι να παγιώνονται σε έναν και μόνο.
Ο χωρισμός της τάξης σε ομάδες διευκολύνει και την ευγενή άμιλλα χωρίς τους κινδύνους που προκύπτουν από τον ατομικό ανταγωνισμό. Οι ομάδες συναγωνίζονται η μία την άλλη αλλά καθώς όλες οι ομάδες διαθέτουν μαθητές που έχουν αυξημένα προσόντα σε κάποιον τομέα, έχουν ίσες πιθανότητες να υπερτερήσουν. Έτσι ούτε εγωιστικές τάσεις παρατηρούνται ούτε συναισθήματα μειονεξίας και απογοήτευσης. Είναι επίσης λυτρωτικό το συναίσθημα πως ακόμη και η αποτυχία επιμερίζεται σε όλα τα πρόσωπα της ομάδας και δε σημαδεύει ένα παιδί και μόνο.
Προκειμένου η διαδικασία αυτή να πλησιάζει στον κόσμο των παιδιών, η κάθε ομάδα διαλέγει ένα όνομα τα αγαπημένα πλασματάκια των μικρών, τα ζωάκια. Έτσι στην τάξη μας αυτή τη στιγμή έχουμε τους Καρχαρίες, τα Λιοντάρια, τους Αστερίες, τις Τίγρεις και τα Σκυλάκια. Όπως έχουμε και μικρά δίστιχα και άλλα αυτοσχέδια τραγουδάκια που ιδιαίτερα αρέσουν στα παιδιά.
Μέσα σ' αυτά τα πλαίσια έγινε και η κατασκευή του Η και του η. Εδώ να τονίσουμε πως στην παρούσα φάση αποφεύγουμε την ονομασία των γραμμάτων όπως τα συναντάμε στην αλφαβήτα. Τα αποκαλούμε μόνο με τη φωνούλα τους και όχι Άλφα, Βήτα κλπ. Αυτό θα πρέπει να το προσέχουν και οι γονείς. Η εκμάθηση της Αλφαβήτας θα γίνει μόνο όταν ολοκληρωθεί η διδασκαλία όλων των γραμμάτων.
Οι ομάδες λοιπόν παρέλαβαν τα χαρτιά και τα σποράκια από τη δασκάλα, ετοίμασαν κόλλες και χρώματα και στρώθηκαν στη δουλειά:
Πρώτα χάραξαν τα γράμματα με μολύβι κι έπειτα κόλλησαν τους ηλιόσπορους. Έπειτα ήρθε η ώρα της ζωγραφικής.
Δίπλα στα γράμματα ζωγραφίσαμε τον ήλιο, καθώς αυτό το η είναι το η του ήλιου.
Στην κατασκευή και την όλη σύνθεση συμμετείχαν όλα τα μέλη της ομάδας. Πάντα βέβαια με το συντονισμό του αρχηγού τους και την επίβλεψη της δασκάλας της τάξης. 
Και ιδού ολοκληρωμένα μερικά από τα έργα μας! Το Η και η του ήλιου φτιαγμένο με ηλιόσπορους.
Περιττό να σας πούμε τι κάναμε τους ηλιόσπορους που περίσσεψαν. Δε σας έχουμε ξαναπεί ότι όχι μόνο θα μαθαίνουμε το καινούριο γράμμα αλλά και θα το τρώμε;
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου